|
|
|
E-learning
Storia del regno longobardo
in Italia
a cura di Stefano Gasparri
per il corso di "Antichità e Istituzioni
Medievali"
Università "Ca' Foscari"
di Venezia
Facoltà di Lettere e Filosofia
a.a. 1999-2000
2000 - Stefano
Gasparri per "Reti Medievali"
2.
Paolo Diacono, Historia Langobardorum, I, 22-24, 27
L'epopea di Alboino
22.
Waltari ergo cum per septem annos regnum tenuisset, ab hac luce subtractus
est. Post quem nonus Audoin regnum adeptus est. Qui non multo post tempore
Langobardos in Pannoniam adduxit.
23. G epidi igitur ac Langobardi conceptam iam dudum rixam tandem
parturiunt, bellumque ab utrisque partibus praeparatur. Commisso itaque
proelio, dum ambae acies fortiter dimicarent et neutra alteri cederet,
contigit, ut in ipso certamine Alboin, filius Audoin, et Turismodus,
Turisindi filius, sibi obvii fierent. Quem Alboin spata percutiens, de equo
praecipitatum extincxit. Cernentes Gepidi regis filium, per quem magna ex
parte bellum constiterat, interisse, mox dissolutis animis fugam iniunt.
Quos Langobardi insequentes acriter sternunt. Caesisque quam plurimis, ad
detrahenda occisorum spolia revertuntur. Cumque peracta Langobardi victoria
ad sedes proprias remeassent, regi suo Audoin suggerunt, ut eius Alboin
conviva fieret, cuius virtute in proelio victoriam cepissent; ut, qui patri
in periculo, ita et in convivio comes esset. Quibus Audoin respondit, se hoc
facere minime posse, ne ritum gentis infringeret. Scitis, inquit, non
esse aput nos consuetudinem, ut regis cum patre filius prandeat, nisi prius
a rege gentis exterae arma suscipiat.
24. His Alboin a patre auditis, quadraginta solummodo secum iuvenes
tollens, ad Turisindum, cum quo dudum bellum gesserat, regem Gepidorum,
profectus est, causamque qua venerat intimavit. Qui eum benigne suscipiens,
ad suum convivium invitavit atque ad suam dexteram, ubi Turismodus, eius
quondam filius, sedere consueverat, collocavit. Inter haec dum varii
apparatus epulas caperent, Turisindus iam dudum sessionem filii mente
revolvens natique funus ad animum reducens praesentemque peremptorem eius
loco resedere conspiciens, alta trahens suspiria, sese continere non potuit,
sed tandem dolor in vocem erupit: Amabilis, inquit, mihi locus iste
est, sed persona quae in eo residet satis ad videndum gravis. Tunc regis
alter qui aderat filius, patris sermone stimulatus, Langobardos iniuriis
lacessere coepit, asserens eos, quia a suris inferius candidis utebantur
fasceolis, equabus quibus crure tenus pedes albi sunt similes esse, dicens:
Fetilae sunt equae, quas similatis. Tunc unus e Langobardis ad haec ita
respondit: Perge, ait, in campum Asfeld, ibique procul dubio poteris
experiri, quam valide istae quas equas nominas praevalent calcitrare; ubi
sic tui dispersa sunt ossa germani quemadmodum vilis iumenti in mediis
pratis. His auditis, Gepidi confusionem ferre non valentes, vehementer in
iram commoti sunt manifestasque iniurias vindicare nituntur; Langobardi
econtra parari ad bellum, omnes ad gladiorum capulos manus iniciunt. Tunc
rex a mensa prosiliens, sese in medium obiecit suosque ab ira belloque
conpescuit, interminans primitus eum puniri, qui primus pugnam commisisset;
non esse victoriam Deo placitam, dicens, cum quis in domo propria hospitem
perimit. Sic denique iurgio conpresso, iam deinceps laetis animis convivium
peragunt. Sumensque Turisindus arma Turismodi filii sui, ea Alboin tradidit,
eumque cum pace incolomem ad patris regnum remisit. Reversus ad patrem
Alboin, eius dehinc conviva effectus est. Qui dum cum patre lactus regias
delicias caperet, ordine cuncta retulit, quae illi aput Gepidos in Turismodi
regia contigissent. Mirantur qui aderant et laudant audaciam Alboin, nec
minus adtollunt laudibus Turisindi maximam fidem.
27.
Igitur Audoin, de quo praemiseramus, Langobardorum rex Rodelindam in
matrimonio habuit; quae ei Alboin, virum bellis aptum et per omnia strenuum,
peperit. Mortuus itaque est Audoin, ac deinde regum iam decimus Alboin ad
regendam patriam cunctorum votis accessit. Qui cum famosissimum et viribus
clarum ubique nomen haberet, Chlotarius rex Francorum Chlotsuindam ei suam
filiam in matrimonium sociavit. De qua unam tantum filiam Alpsuindam nomine
genuit. Obiit interea Turisindus rex Gepidorum; cui successit Cunimundus in
regno. Qui vindicare veteres Gepidorum iniurias cupiens, inrupto cum
Langobardis foedere, bellum potius quam pacem elegit. Alboin vero cum
Avaribus, qui primum Hunni, postea de regis proprii nomine Avares appellati
sunt, foedus perpetuum iniit. Dehinc ad praeparatum a Gepidis bellum
profectus est. Qui cum adversus eum e diverso properarent, Avares, ut cum
Alboin statuerant, eorum patriam invaserunt. Tristis ad Cunimundum nuntius
veniens, invasisse Avares eius terminos edicit. Qui prostratus animo et
utrimque in angustias positus, hortatur tamen suos primum cum Langobardis
confligere; quos si superare valerent, demum Hunnorum exercitum e patria
pellerent. Committitur ergo proelium. Pugnatum est totis viribus. Langobardi
victores effecti sunt, tanta in Gepidos ira saevientes, ut eos ad
internitionem usque delerent atque ex copiosa multitudine vix nuntius
superesset. In eo proelio Alboin Cunimundum occidit, caputque illius
sublatum, ad bibendum ex eo poculum fecit. Quod genus poculi apud eos scala
dicitur, lingua vero Latina patera vocitatur. Cuius filiam nomine Rosimundam
cum magna simul multitudine diversi sexus et aetatis duxit captivam; quam,
quia Chlotsuinda obierat, in suam, ut post patuit, perniciem, duxit uxorem.
Tunc Langobardi tantam adepti sunt praedam, ut iam ad amplissimas
pervenirent divitias. Gepidorum vero ita genus est deminutum, ut ex illo iam
tempore ultra non habuerint regem. Sed universi qui superesse bello poterant
aut Langobardis subiecti sunt, aut usque hodie, Hunnis eorum patriam
possidentibus, duro imperio subiecti gemunt. Alboin vero ita praeclarum
longe lateque nomen percrebuit, ut hactenus etiam tam aput Baioariorum
gentem quamque et Saxonum, sed et alios eiusdem linguae homines eius
liberalitas et gloria bellorumque felicitas et virtus in eorum carminibus
celebretur. Arma quoque praecipua sub eo fabricata fuisse, a multis hucusque
narratur.
|
