Logo di Reti Medievali 

Didattica

spaceleftMappaCalendarioDidatticaE-BookMemoriaOpen ArchiveRepertorioRivistaspaceright

Didattica > Fonti > Antologia delle fonti altomedievali > XII > 1

Fonti

Antologia delle fonti altomedievali

a cura di Stefano Gasparri
e Fiorella Simoni
con la collaborazione di Luigi Andrea Berto

© 2000 – Stefano Gasparri per “Reti Medievali”


XII
Il regno di Francia
Verso la società feudale

1. Nuovi re e nuovi invasori
(A) Richerio, Storie, SRG, 1, 5.
(B) Cronaca dei Normanni, SS 1, anni 890, 891, 895.
(C) Rodolfo il Glabro, Storie, 1, 17-19.

I Normanni (i «pirati» di cui parla il cronista Richerio, testimone diretto della crisi) erano rapidi ed imprevedibili nel colpire simili, in questo, agli Ungari, con la differenza che al posto dei cavalli usavano le navi capaci di raggiungere con i loro battelli che risalivano i fiumi anche località molto lontane dal mare. Pur vittoriosi più volte negli scontri aperti grazie alla superiorità militare della cavalleria pesante, gli eserciti carolingi quindi non riuscirono a difendere il paese. Tutto ciò indeboliva il potere centrale, ad esclusivo vantaggio delle forze locali dell’aristocrazia.

Deposto Carlo il Grosso, anche il regno dei Franchi occidentali si dette quindi un re locale, più vicino alla situazione: questi fu Oddone, della stirpe dei conti di Parigi, i difensori di Parigi dai Normanni (A). Ma Oddone, sebbene vittorioso contro i Normanni, nulla poté contro la forza dell’aristocrazia, riottosa a qualsiasi controllo. Quanto al flagello normanno, esso continuò per quasi un secolo, pure se già nel 911 si ebbe una svolta importante, con la concessione al duca Rollone della Neustria (poi Normandia) da parte del re Carlo il Semplice, un carolingio (B). Era il tentativo, che alla lunga sarà coronato dal successo, di inserire i “pirati” all’interno del regno franco occidentale.


(A) […]

Richerio, Storie, SRG, 1, 5.

Traduzione in italiano


(B) […]

Cronaca dei Normanni, SS 1, anni 890, 891, 895.

Traduzione in italiano


(C) Prescripto igitur tempore non minor clades in Galliarum populis Normannorum infestatione extitit hostium. Qui videlicet Normanni nomen inde sumpsere, quoniam raptus amore, primitus egressi ex aquilonaribus partibus, audacter occidentalem petiere plagam. Siquidem lingua illorum propria 'nort' aquilo dicitur, 'mint' quoque populus appellatur; inde vero Normanni quasi aquilonaris populus denominatur. Hi denique, in primo egressu diutius circa mare Occeanum degentes, brevibus contenti stipendiis, quousque in gentem coaluere non modicam; postmodum vero, telluris ampla et pelagi hostili manu pervagantes, aliquas urbes ac provintias in propriam redigere sortem.

In processu quoque temporis ortus est vir quidam in pago Trecassino ex infimo rusticorum genere, Astingus nomine, in vico videlicet qui Tranquillus dicitur, tribus a civitate distans milibus. Qui iuvenis, valens robore corporis, perversae tamen indolis, superbiendo abitiens fortunam pauperum parentum, elegit exul fore, dominandi victus cupidine; denique, clam egrediens ad predictam Normannorum gentem, illis tantummodo primitus adhesit, qui, assiduo raptui servientes, victum ceteris ministrabant, quos etiam illi communiter 'flottam' vocant; illoque aliquandiu huic nequam mori inserviente, cepit pessimis commilitonibus tanto existere diligentior quanto efficiebatur flagitiosior, paulatimque robustior ceteris viribus ac rebus effectus, omnes pariter sui illum constituere terra marique principem. Constitutus autem huiusmodi, ampliore crudelitate assumpta, parvi pendens preteritorum sevitiam, coepit suum in longinquas gladium dilatare provintia. Postmodum etiam cum universa pene cui preerat gente conscendens ad superiores Galliarum partes, quamvis pestifer parens, nativum male quaerens revisere solum. Qui cum venisset, gladio et igne ultra omnem hostium cladem universa demoliens, nemine repugnante, diutius consumpsit; tunc quoque domus ecclesiarum per Gallias universae, preter quas municipia civitatum vel castrorum servarunt, omnimodis dehonestatae atque igne succensae sunt. Universis siquidem peragratis Galliis, opimaque diversarum rerum potitus spolia, ad propria reduxit exercitum. Sicque deinceps tam ab ipso Astingo quam ab eius successoribus, illius vĂ­delicet gentis principibus, in spatio fere centum annorum huiusmodi clades illata est longe lateque populis Galliarum.

Haec quoque quae retulimus per intervalla defunctorum regum seu imperatorum tam in Italia quam in Galliis, priusquam restaurarentur, saepius contigerunt. Sed cum interea predictae gentis exercitus more solito ad Gallias procedere decrevisset, occurrit illis iam longius a solo proprio remotis venerabilis Burgundiae dux Richardus, […], initoque cum eis prelio, tanta cede eosdem prostravit ut perpauci ex eis fuga lapsi ad propria vix remearent.

Rodolfo il Glabro, Storie, I, 18-20.

Traduzione in italiano

© 2000
Reti Medievali
UpUltimo aggiornamento: 01/09/05