Logo di Reti Medievali 

Didattica

spaceleftMappaCalendarioDidatticaE-BookMemoriaOpen ArchiveRepertorioRivistaspaceright

Didattica > Fonti > Antologia delle fonti altomedievali > VII > 4

Fonti

Antologia delle fonti altomedievali

a cura di Stefano Gasparri
e Fiorella Simoni
con la collaborazione di Luigi Andrea Berto

© 2000 – Stefano Gasparri per “Reti Medievali”


VII
L’età carolingia / 1
Politica e avvenimenti

4. La fine dei Carolingi
(A) Annali di S. Bertin, SS 1, aa. 843, 845, 848, 855, 859.
       Annali di Fulda, SRG, aa. 880-882.
(B) Annali di St. Vaast, SS 2, anno 887.

Il motivo più profondo della dissoluzione dell’impero, più ancora forse che nei contrasti interni per il potere e nella poca saldezza della struttura statale, non abbastanza progredita per governare un territorio così vasto, sta comunque negli attacchi micidiali dei Normanni (e dei Saraceni a sud; a est, più tardi, gli Ungari) che si infittirono per tutto il secolo IX, stroncando le popolazioni e forzandole ad orientarsi verso l’autodifesa e la sottomissione ai signori locali, gli unici in grado di garantire protezione contro le veloci e imprevedibili incursioni nemiche. Le classi dominanti approfittarono di ciò per aumentare il loro potere locale ed impedirono con la forza che dei semplici uomini del popolo formassero delle associazioni per difendersi [cfr. (A) Annali di S. Bertin, a. 859]. In questo modo l’uso delle armi, e tutti i vantaggi che ciò comportava, divennero una prerogativa di un’élite sempre più ristretta. I sovrani riuscirono talvolta ad infliggere delle sconfitte ai Normanni, i quali, dopo le prime incursioni, cominciarono ad installarsi nei loro regni senza fare ogni volta ritorno alle proprie sedi, ma, in numerose occasioni, riuscirono ad evitare il saccheggio solamente con il pagamento di un tributo. Proprio per questo motivo l’ultimo Carolingio, Carlo III il Grosso, fu deposto nell’887 alla dieta di Tribur. Gli fu rimproverato in particolare il suo fiacco comportamento in occasione del grande assedio di Parigi dell’885-886: infatti solo con un umiliante pagamento di circa trecento chili d’argento si ottenne, ma dopo quasi un anno, l’allontanamento dei Normanni dalla città (B) .


(A) 843. Piratae Nordmannorum urbem Namnetum adgressi, interfectis episcopo et multis clericorum atque laicorum sexusque promisqui, depraedata civitate, inferioris Aquitaniae partes depopulari adoriuntur.


845. Nordmannorum naves centum viginti mense Martio per Sequanam hinc et abinde cuncta vastantes Loticiam Parisiorum nullus penitus obsistentes pervadunt. Quibus cum Carolus occurrere moliretur, sed praevalere suos nullatenus posse prospiceret, quibusdam pactionibus, et munere septem milium librarum eis exhibito, a progrediendo compescuit, ac redire persuasit.


848. Carolus Nortmannorum Burdegalam oppugnantium partem aggressus, viriliter superat.


855. Nortmanni Burdegalam, Aquitaniae civitatis, invadunt et hac illaque pro libitu pervagantur.


859. Vulgus promiscuum inter Sequanam et Ligerim inter se coniurans adversus Danos in Sequana consistentes fortiter resistit; sed quia incaute suscepta est eorum coniuratio, a potentioribus nostris facile interficiuntur.

Annali di S. Bertin, SS 1. aa. 843, 845, 848, 855, 859.


880. Inde ad expugnandos Nordmannos qui in Scalta fluvio longo tempore residebant, convertit exercitum initoque certamine plus quam quinque milia ex eis prostravit.[…]

In Saxonia cum Nordmannis infeliciter dimicatum est; nam Nordmanni superiores existentes duos episcopos, […] et duodecim comites […] cum omnibus, qui eos sequebantur, occiderunt. […]

Nordmanni in Gallia praedas et incendia exercent […] et inde revertentes Noviomagum vallo firmissimo et muris circumdantes hiemandi sibi locum in palatio regis paraverunt. Quibus rex Hludowicus cum manu valida occurrit et propter hiemis asperitatem et loci firmitatem rebus parum prospere gestis reversus est.

881. Nepos vero illius cum Nordmannis dimicans nobiliter triumphavit; nam novem milia equitum ex eis occidisse perhibetur. At illi instaurato exercitu et amplificato numero equitum plurima loca in regione regis nostris vastaverunt, hoc est Cameracum, Traiectum […] et Aquensem palatium, ubi in capella regis equis suis stabulum fecerunt.

882. Quibus Walah Mettensis episcopus incaute cum paucis occurens occisus est.

Annali di Fulda, SRG, aa. 880-882.

Traduzione in italiano


(B) 887. Nortmanni vero usque Segonnam et Ligerem more solito pervagati sunt. […] Usque estivo tempore Nortmanni ibi resederunt, incendiis et occisionibus terram in solitudinem redigentes. Sigifridus vero cum suis verno finiente in Sequanam rediit, agens solita, et circa autumni tempora Fresiam petiit; ibique interfectus est. Dani vero Parisius regressi propter tributum ab imperatore promissum […] Datoque tributo, quia nullus erat qui eis resisteret, iterum per Sequanam Maternam fluvium ingressi Gaziaco sibi castra statuunt.

Franci vero australes, videntes imeratoris vires ad regendum imperium invalidas, eiecto eo de regno, Arnulfum, filium Karlomanni, qui eius erat nepos, in regni solio ponunt. Ast inferiores Franci inter se divisi, quidam Widonem ab Italia quidam Odonem in regno statuere volunt. Berengarius etiam regnum Italiae usurpat. […] Karolus vero post amissum imperium fertur a suis strangulatus; tamen in brevi finivit vitam praesentem, possessuros ut credimus coelestem. Nortmanni vero omnia loca usque Mosam more solito et partem Burgundiae devastant.

Annali di S. Vaast, SS 2, a. 887.

Traduzione in italiano

© 2000
Reti Medievali
UpUltimo aggiornamento: 01/09/05